Cửu Huyền Thất Tổ là ai? Ý nghĩa tâm linh trong văn hóa người Việt

Khi nhắc đến bàn thờ gia tiên, không thể không nhắc đến “Cửu Huyền Thất Tổ”. Vậy đây là ai? Tại sao cụm từ này lại được người Việt Nam sử dụng rộng rãi trong các nghi lễ thờ cúng? Hãy cùng 35express tìm câu trả lời trong bài viết này.

Cửu Huyền Thất Tổ là ai?

Trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt, cụm từ “Cửu Huyền Thất Tổ” (chữ Hán: 九玄七祖) xuất hiện rất phổ biến. Nó tượng trưng cho tất cả các thế hệ ông bà tổ tiên đã qua đời. Khi thực hiện nghi lễ cúng bái, người ta thường đọc câu khấn “Cửu Huyền Thất Tổ” để tỏ lòng thành kính với các bậc tiền nhân. Tại nhiều gia đình Việt, trên bàn thờ gia tiên thường có một bài vị chính giữa ghi bốn chữ “Cửu Huyền Thất Tổ” bằng chữ Hán hoặc chữ quốc ngữ.

Cả “Cửu Huyền” và “Thất Tổ” đều là những từ ngữ xuất hiện trong văn hóa Trung Quốc cổ đại. Tuy nhiên, cụm từ kết hợp “Cửu Huyền Thất Tổ” lại không được sử dụng rộng rãi trong văn hóa Trung Quốc ngày nay. Có thể khái niệm này đã được người Việt Nam tiếp nhận và phát triển, trở thành một phần đặc trưng trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của dân tộc.

Những ai được thờ Cửu Huyền Thất Tổ?

•  Cửu Huyền: Nghĩa là 9 đời hay 9 thế hệ, gồm có:

1. Cao Tổ: Ông sơ

2. Tằng tổ: Ông cố

3. Tổ phụ: Ông nội

4. Phụ: Cha

5. Bản thân

6. Tử: Con trai

7. Tôn: Cháu nội

8. Tằng tôn: Chắt (cháu cố)

9. Huyền tôn: Chít (cháu sơ)

• Thất Tổ gồm: 7 đời tổ tiên trước mình, bao gồm các thế hệ:

7. Thỉ Tổ (Tỷ Khảo) : Thất Tổ

6. Viễn Tổ (Tỷ Khảo) : Lục Tổ

5. Tiên Tổ (Tỷ Khảo) : Ngũ Tổ

4. Cao Tổ (Tỷ Khảo) : Tứ Tổ

3. Tằng Tổ (Tỷ Khảo) : Tam Tổ

2. Nội Tổ (Tỷ Khảo) : Nhị Tổ

1. Phụ thân (Tỷ Khảo) : Nhứt Tổ

Nếu lấy thế hệ hiện tại làm trung tâm, tính cả tổ tiên bốn đời trước và con cháu bốn đời sau sẽ có tổng cộng chín đời. Lý do gọi là “Cửu huyền” là bởi “huyền” có nghĩa là màu đen. Sau mỗi kiếp luân hồi, thân xác con người tan rã, các thành phần cấu tạo nên cơ thể như xương, máu, thịt đều bị phân hủy và chuyển thành màu đen. Chính vì trải qua chín thế hệ luân hồi sinh tử với sự biến đổi không ngừng như vậy mà người ta dùng từ “Cửu huyền” để chỉ.

Ý nghĩa trong văn hóa Việt Nam

Bàn thờ Cửu Huyền Thất Tổ thường được đặt trong một số gia đình Việt Nam. Nó như một tấm bia ghi nhớ công lao to lớn của những thế hệ đi trước, từ ông bà, cha mẹ đến các bậc tổ tiên xa xưa. Việc thờ cúng Cửu Huyền Thất Tổ thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn, một nét đẹp văn hóa đáng trân trọng của người Việt.

Ngoài ra, nhiều người tin rằng nếu chăm sóc phần mộ tổ tiên được chu đáo, thì ông bà tổ tiên sẽ phù hộ, ban phước lành trong cuộc sống. Do đó, hình thức bày mâm cúng đầy đủ cũng như trang trí bàn thờ cũng là điều mà nhiều gia đình rất quan tâm.

Ý nghĩa tâm linh

“Cửu Huyền Thất Tổ” trong đời sống tâm linh người Việt rất được coi trọng, những nơi thờ tổ, nơi thờ phụng ông bà tổ tiên thường được gọi là “nhà thờ Cửu Huyền”. Nhiều gia đình trong miền Nam, người dân thường sử dụng cụm từ “”bàn thờ Cửu Huyền Thất Tổ” để chỉ bàn thờ gia tiên. Không chỉ vậy, trong các nghi lễ cầu siêu của nhiều tôn giáo, cụm từ này cũng được nhắc đến. “Cửu Huyền” ám chỉ chín đời con cháu, còn “thất tổ” tượng trưng cho bảy đời ông bà đi trước.

Việc treo câu đối “Cửu Huyền Thất Tổ” trên bàn thờ thể hiện sự tôn kính sâu sắc của con cháu đối với những người đã khuất. Đó là nét đẹp văn hóa truyền thống, nhắc nhở chúng ta luôn biết ơn công lao sinh thành, dưỡng dục của ông bà, tổ tiên.

Cửu Huyền Thất Tổ thường được đặt ở đâu và chất liệu là gì?

Chất liệu

Ngày xưa, khi mà công nghệ chưa phát triển, gỗ là vật liệu được lựa chọn phổ biến để chế tác liễn thờ tại các công trình tâm linh. Giá thành phải chăng, nguồn cung dồi dào và độ bền tương đối là những ưu điểm khiến gỗ được ưa chuộng. Đặc biệt, các loại gỗ quý còn mang đến giá trị thẩm mỹ cao và tuổi thọ lâu bền.

Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm, liễn thờ bằng gỗ cũng tồn tại một số nhược điểm. Khả năng bị mối mọt, cong vênh và dễ bắt lửa là những hạn chế đáng kể. Việc bảo quản liễn thờ bằng gỗ cũng đòi hỏi sự cẩn trọng và kỹ lưỡng hơn so với các chất liệu khác.

Hiện nay, khắc phục những nhược điểm ấy, liễn thờ bằng đồng ngày càng được ưa chuộng nhờ những ưu điểm vượt trội so với các loại liễn thờ khác. Đồng là chất liệu bền bỉ, chịu được tác động của thời gian, mang đến tuổi thọ cao cho sản phẩm. Đặc biệt, liễn thờ Cửu Huyền Thất Tổ với những hoa văn tinh xảo, thủ công, là điểm nhấn trang trí không thể thiếu cho không gian thờ cúng.

Vị trí thờ cúng

Vị trí lý tưởng để treo liễn thờ Cửu Huyền Thất Tổ là ở trung tâm phía trên của ban thờ, sát tường. Cần lưu ý sắp xếp sao cho liễn không bị che khuất bởi các đồ thờ khác, đồng thời tạo nên sự cân đối hài hòa cho tổng thể không gian.

Để tăng thêm sự trang trọng và ý nghĩa cho ban thờ, gia chủ có thể bổ sung thêm hoành phi, câu đối. Việc vệ sinh ban thờ thường xuyên là điều cần thiết để thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên.

Thông thường, người ta đặt liễn thờ Cửu Huyền Thất Tổ ở nhà thờ họ hoặc ban thờ của gia đình trưởng tộc. Nhưng hiện nay, nhiều gia đình khác, kể cả những gia đình không phải trưởng tộc, cũng lập bàn thờ để tỏ lòng thành kính với tổ tiên. Điều quan trọng nhất là tấm lòng thành tâm của mỗi người, luôn hướng về nguồn cội và nhớ ơn tổ tiên.