Cú hích là gì? Hướng dẫn áp dụng “lý thuyết cú hích” để quản lý tài chính hiệu quả

Cú hích là những yếu tố có khả năng định hướng hành vi của mọi người mà không cần đến sự ép buộc hay thay đổi các yếu tố kinh tế vốn có của họ. Bài viết này của 35express sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm cú hích là gì và cách thức vận dụng “lý thuyết cú hích” để quản lý tài chính cá nhân một cách hiệu quả.

Cú hích là gì?

Theo định nghĩa của nhà kinh tế học Richard Thaler và giáo sư luật Cass Sunstein, cú hích là những tác động tinh tế, có khả năng hướng dẫn hành vi của con người một cách gián tiếp, không thông qua lệnh cấm hay thay đổi các động lực kinh tế. Để tạo ra những “cú hích” như vậy, các nhà hoạch định chính sách thường áp dụng “kiến trúc lựa chọn”.

Nói một cách dễ hiểu, “cú hích” được tạo ra bằng cách sắp xếp các yếu tố trong môi trường quen thuộc của bạn. Sự thay đổi này trong môi trường sẽ khơi gợi mong muốn tự giác điều chỉnh hành vi từ bên trong bạn.

Ví dụ, nếu bạn đặt mục tiêu giảm cân, nhưng lại không mấy hài lòng khi huấn luyện viên yêu cầu bạn phải hạn chế hoặc ngừng hẳn việc ăn vặt. Tình huống này xảy ra là do yêu cầu của huấn luyện viên đã làm mất đi cảm giác tự do lựa chọn ăn vặt của bạn.

Thay vì đó, bạn có thể lựa chọn mua trái cây và đặt chúng ở những vị trí dễ thấy trong bếp hoặc tủ lạnh. Do đặc tính dễ hỏng của trái cây, bạn sẽ có xu hướng muốn ăn chúng nhanh hơn. Và cách hiệu quả nhất để tận dụng chúng là sử dụng làm các bữa ăn nhẹ. Theo thời gian, bạn sẽ dần hình thành thói quen ăn vặt lành mạnh hơn và tiến tới cân nặng mong muốn. Như vậy, bạn đã đạt được mục tiêu của mình một cách tự nhiên mà không cần phải tự ép buộc bản thân điều gì.

Tác dụng của cú hích

“Cú hích” được xây dựng dựa trên ba nguyên tắc cốt lõi: tính tự nguyện, lấy con người làm trung tâm và không dựa trên các ưu đãi kinh tế. Điều này có nghĩa là chúng không hề mang tính cưỡng ép hay ngăn cấm bất kỳ lựa chọn nào của chúng ta, nhờ đó giúp tránh được tâm lý phản kháng.

Đây chính là yếu tố tạo nên lợi thế đặc biệt của “cú hích” so với các phương pháp giáo dục hoặc các quy định pháp luật. Bởi vì những hình thức kỷ luật này thường tập trung vào việc kiểm soát ý chí bằng cách thu hẹp các lựa chọn. Trong khi đó, “cú hích” lại mang đến nhiều phương án khác nhau để bạn tự do cân nhắc. Điều này giúp bạn dễ dàng vượt qua cảm giác áy náy nếu chẳng may đưa ra một quyết định sai lầm.

Ví dụ, bạn muốn hạn chế việc xem tivi quá nhiều sau giờ làm. Bạn tự nhủ sẽ chỉ xem một tập phim rồi đi ngủ sớm. Tuy nhiên, khi bộ phim kết thúc, bạn lại dễ dàng bị cuốn vào tập tiếp theo, và cứ như vậy cho đến khuya, khiến bạn cảm thấy mệt mỏi vào ngày hôm sau.

Để khắc phục tình trạng này, bạn có thể áp dụng một “cú hích” bằng cách đặt báo thức trên điện thoại vào thời điểm bạn muốn kết thúc việc xem tivi. Khi chuông báo thức reo, bạn sẽ có một tín hiệu để nhắc nhở bản thân dừng lại và thực hiện kế hoạch đã định. Tương tự như việc đặt lịch hẹn, “cú hích” này sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn vào thời điểm quan trọng mà không cảm thấy bị ép buộc hay mất tự do lựa chọn.

Áp dụng cú hích trong quản lý tài chính cá nhân 1 cách hiệu quả

Tự nhắc nhở mục tiêu tiết kiệm của bản thân

Hãy chọn một hình ảnh liên quan đến mục tiêu tiết kiệm của bạn, ví dụ như ngôi nhà bạn mơ ước, chuyến du lịch bạn ấp ủ, hoặc đơn giản là một con số thể hiện số tiền bạn muốn tiết kiệm được. Mỗi khi bạn nhìn vào điện thoại hoặc máy tính, hình ảnh này sẽ là một lời nhắc nhở trực quan về mục tiêu của bạn.

Bạn có thể viết rõ ràng mục tiêu tiết kiệm của mình, ví dụ như “Tiết kiệm 50 triệu đồng để mua xe vào cuối năm nay” và dán nó lên tủ lạnh, bàn làm việc, hoặc bất kỳ nơi nào bạn thường xuyên nhìn thấy. Việc này giúp bạn luôn ghi nhớ những gì mình đang hướng tới.

Lên kế hoạch chi tiêu thông minh bằng việc đặt lịch cho các dịp đặt biệt

Đặt lịch thông báo cho các dịp đặc biệt là một “cú hích” đơn giản nhưng hiệu quả để quản lý tài chính cá nhân, giúp bạn chuẩn bị tốt hơn cho những sự kiện quan trọng trong năm. Thay vì để đến phút cuối mới lo lắng về chi phí, việc chủ động lên kế hoạch và được nhắc nhở từ trước sẽ giúp bạn kiểm soát ngân sách tốt hơn và tránh những quyết định chi tiêu bốc đồng.

Ví dụ, bạn có thể đặt lịch thông báo trước một tháng cho sinh nhật của người thân. Thông báo này sẽ nhắc nhở bạn về việc cần mua quà, chuẩn bị một bữa tiệc nhỏ, hoặc đơn giản là gửi một lời chúc ý nghĩa. Nhờ vậy, bạn có thể từ từ tìm kiếm món quà phù hợp với ngân sách của mình thay vì vội vàng mua một món đồ đắt tiền vào sát ngày.

Tương tự, bạn có thể đặt lịch thông báo cho các dịp lễ Tết, kỷ niệm ngày cưới, hay thậm chí là các sự kiện mua sắm lớn như Black Friday. Những thông báo này sẽ giúp bạn có thời gian để nghiên cứu các chương trình khuyến mãi, so sánh giá cả và lên danh sách những món đồ thực sự cần thiết.

Áp dụng quy tắc 80/20

Định luật Pareto, hay còn được biết đến với tên gọi nguyên lý 80/20, là một công cụ hữu ích được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Trong quản lý tài chính cá nhân, bạn có thể điều chỉnh nguyên tắc này thành quy tắc 50-30-20 để phân bổ nguồn thu nhập của mình một cách hiệu quả, cụ thể như sau:

• 50%: Dành cho các nhu cầu cơ bản và thiết yếu như tiền thuê nhà, chi phí ăn uống hàng ngày, các khoản phí di chuyển…
• 30%: Dành cho các mong muốn cá nhân, những nhu cầu không thiết yếu nhưng mang lại niềm vui và sự thoải mái như du lịch, mua sắm, giải trí…
• 20%: Dành cho mục tiêu tiết kiệm, trả các khoản nợ hiện có, xây dựng quỹ dự phòng cho những tình huống bất ngờ và đầu tư cho tương lai.

Theo đó, bạn nên cố gắng chỉ sử dụng tối đa 80% tổng thu nhập của mình và dành ra 20% còn lại cho việc tiết kiệm hoặc đầu tư. Hãy tạo một tài khoản tiết kiệm riêng biệt cho khoản 20% này để đảm bảo bạn không sử dụng đến nó cho các mục đích khác.

Trong trường hợp 80% thu nhập không đủ để đáp ứng các nhu cầu của bạn, bạn có thể cân nhắc áp dụng thêm một “cú hích” khác để điều chỉnh một số hạng mục chi tiêu. Ví dụ, thay vì thường xuyên ăn ngoài, bạn có thể mua sắm thực phẩm và chuẩn bị các bữa ăn tại nhà. Việc nhìn thấy những nguyên liệu tươi ngon sẵn có trong tủ lạnh sẽ tạo động lực để bạn tự nấu ăn, từ đó giúp bạn tiết kiệm được một khoản chi phí đáng kể so với việc ăn ở các nhà hàng.

Tận dụng tính năng thanh toán hóa đơn tự động

Hầu hết các ứng dụng ngân hàng và ví điện tử hiện nay đều cung cấp tính năng thanh toán hóa đơn tự động (autopay). Khi bạn kích hoạt chức năng này, các khoản phí như tiền điện, nước hay internet sẽ được tự động trừ từ tài khoản của bạn theo chu kỳ hàng tháng. “Cú hích” này không chỉ giúp bạn thanh toán các hóa đơn đúng thời hạn mà còn góp phần ngăn bạn chi tiêu quá mức số tiền mình đang có.

Tuy nhiên, việc sử dụng autopay cũng có thể khiến bạn dần mất đi thói quen theo dõi các hóa đơn chi tiết. Điều này có thể dẫn đến tình trạng các nhà cung cấp dịch vụ tăng giá mà bạn không kịp nhận ra. Vì vậy, ngay cả khi đã cài đặt chế độ thanh toán tự động, bạn vẫn nên dành thời gian xem xét các hóa đơn hàng tháng để phát hiện những thay đổi bất thường về giá và có thể cân nhắc chuyển sang nhà cung cấp khác nếu cần thiết.

Ngoài ra, nếu trong tháng bạn phát sinh những khoản chi tiêu đột xuất, việc cài đặt autopay có thể khiến tài khoản của bạn không còn đủ số dư để chi trả cho những nhu cầu này. Để giảm thiểu rủi ro này, bạn có thể điều chỉnh ngày thanh toán hóa đơn vào khoảng giữa tháng (thường từ ngày 10 đến ngày 15) thay vì đầu tháng. Như vậy, trong trường hợp cần thiết, bạn vẫn có đủ thời gian để cân nhắc và tạm ngưng chức năng autopay nếu cần.

Nội dung bài viết có tham khảo tại nguồn AI Hay. Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về “cú hích” hoặc cần giải đáp nhiều vấn đề khác trong công việc, học tập và cuộc sống, bạn có thể tải ứng dụng AI Hay về điện thoại. AI Hay là một ứng dụng thông minh, được thiết kế để cung cấp câu trả lời và hỗ trợ bạn trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Hy vọng bài viết của 35express đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cú hích là gì từ đó có thể bắt đầu áp dụng những nguyên tắc này vào cuộc sống, đặc biệt là trong việc quản lý tài chính cá nhân một cách thông minh và hiệu quả. Đừng quên theo dõi 35express để cập nhật thêm nhiều kiến thức hữu ích và những cú hích thú vị khác, giúp bạn đưa ra những quyết định tốt hơn trong cuộc sống nhé!