Cảnh báo: Người mắc COVID-19 có thể đối mặt nguy cơ hoại tử xương

COVID-19 không chỉ ảnh hưởng đến hệ hô hấp mà còn để lại nhiều hậu quả lâu dài lên nhiều cơ quan, trong đó có hệ xương. Một số nghiên cứu gần đây đã cảnh báo rằng người mắc COVID-19, đặc biệt các ca nặng hoặc dùng thuốc corticosteroid, có thể bị hoại tử xương (osteonecrosis) — tình trạng tế bào xương bị phá hủy vì thiếu máu nuôi.

Những phát hiện đáng chú ý

• Một nghiên cứu hồi cứu mới ghi nhận 84 bệnh nhân bị hoại tử chỏm xương đùi (ONFH – osteonecrosis of the femoral head) sau khi mắc COVID-19. Kết quả cho thấy liều tích lũy corticosteroid là yếu tố chính quyết định mức độ nghiêm trọng của hoại tử. (BioMed Central)
• Ngoài ra, có các trường hợp hoại tử xương hàm (jaw osteonecrosis) được ghi nhận sau COVID-19, thường liên quan đến tam giác gồm: rối loạn đông máu (coagulopathy), sử dụng steroid, và có thủ thuật nha khoa kích thích (ví dụ nhổ răng). (PMC)
• Hoại tử đầu xương đùi sau COVID-19 được phát hiện nhanh hơn và với liều steroid thấp hơn so với các nguyên nhân cổ điển. (Lippincott)

Nguyên nhân có thể dẫn đến hoại tử xương sau COVID-19

1. Steroid: Dùng corticosteroid trong điều trị COVID-19 là một trong những yếu tố nguy cơ quan trọng. Liều, thời gian và tổng liều tích lũy có ảnh hưởng rõ rệt. (BioMed Central)
2. Tổn thương mạch máu: COVID-19 gây rối loạn chức năng nội mô, huyết khối vi mạch, giảm tưới máu xương – dẫn đến thiếu oxy, thiếu dinh dưỡng cho tế bào xương. (MDPI)
3. Tác động viêm và miễn dịch: Phản ứng viêm mạnh (cytokines), tình trạng thiếu oxy, nằm lâu, giảm vận động, tất cả làm tăng nguy cơ tổn thương mô xương. (Lippincott)

Dấu hiệu cần cảnh giác

• Đau khớp hoặc xương, đặc biệt đau hông, đùi, đầu gối, hoặc hàm — đau có thể kéo dài, không giảm khi nghỉ ngơi.
• Hạn chế vận động, khó đi lại khi ảnh hưởng đến khớp lớn như khớp háng.
• Triệu chứng tại hàm: đau răng, sưng nướu, hôi miệng, chảy mủ, đau mặt – đặc biệt sau các thủ thuật nha khoa.
• Xuất hiện sớm hoặc muộn, có thể vài tuần đến vài tháng sau khi khỏi COVID-19. (PMC)

Gợi ý phòng ngừa và khi nào nên đi khám

• Dùng corticosteroid đúng liều, không tự ý tăng liều hoặc kéo dài thời gian khi không có chỉ định rõ ràng.
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường sau COVID-19: đau xương, khớp, đặc biệt nếu bạn đã dùng steroid.
• Giữ vận động cơ thể, tập nhẹ sau hồi phục để kích thích tuần hoàn máu.
• Nếu có dấu hiệu nghi ngờ hoại tử xương, nên chụp MRI – phương pháp nhạy để phát hiện sớm trước khi có tổn thương lớn.

Các bằng chứng mới chỉ ra rằng COVID-19 — đặc biệt trong trường hợp nặng, sử dụng steroid — có thể là nguyên nhân hoặc làm tăng nguy cơ hoại tử xương, ở các vị trí như đầu xương đùi, khớp gối, xương hàm. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời rất quan trọng để tránh biến chứng nghiêm trọng, như suy giảm vận động hoặc phải phẫu thuật thay khớp.